کد مطلب:12045 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

لطفاً وظيفه و چگونگي امر به معروف و نهي از منكر را درباره رانندگان و همسايگاني كه اقدام به پخش موسيقي ميكنند يا برخي افرادي كه در مجالس عروسي ميرقصند و به ارشادات ما گوش نميدهند، بيان كنيد؟

در قرآن كريم، آيات متعددي دربارة امر به معروف و نهي از منكر وجود دارد كه شماري از آنها عبارتند از: آياتو 114 آلعمران، 71 و 112 توبه، 17لقمان و 41حج.

خداي متعال در آية 110 سورة آلعمران ميفرمايد: شما بهترين امتي هستيد كه براي مردم پديدار شدهايد; به كار پسنديده فرمان ميدهيد، تأمرون بالمعروف و از كار ناپسند باز ميداريد، و تنهون عن المنكر و به خدا ايمان داريد.... در آية 112 توبه آمده است: (آن مؤمنان) همان توبه كنندگان، پرستندگان، سپاسگزاران، روزهداران، ركوعكنندگان، سجدهكنندگان، وادارندگان به كارهاي پسنديده، بازدارندگان از كارهاي ناپسند، و پاسداران مقررات خدايند و مؤمنان را بشارت ده. در آية 17 سورة لقمان آمده است: لقمان، پسر خود را نصيحت، ميكند و ميگويد: اي پسر كوچك من! نماز را به پادارو به كار پسنديده وادار، و از كار ناپسند بازدار، و بر آسيبي كه بر تو وارد آمده است، شكيبا باش. اين ]حاكي[ از عزم ]و ارادة تو در[ امور است.

خداي بزرگ در آية 34 سورة نسأ، شيوة امر به معروف را بيان ميفرمايد:

در اين آيه، سلسله مراتبي در امر به معروف و نهي از منكر بيان شده است كه ابتدا از پند و نصيحت شروع ميشود و به صورت بياعتنايي، تنبيه ابتدايي و... تا مراحلي دشوار پيش ميرود. به عبارت ديگر، از آسانترين مرحله شروع ميشود و چناچه لازم باشد تا سختترين مرحلة مجاز ادامه مييابد; البته اين سير كلي در امر به معروف و نهي از منكر است; ولي اين كه آسانترين مرحله و شيوههاي برخورد اوليه چيست و چگونه و تحت چه ضوابطي اين كار را بايد شروع كرد در قرآن كريم در اين باره، آياتي وجود دارد، از جمله:

1. خيرخواهي: خداوند متعال ميفرمايد: پيغامها و رسالتهاي پروردگارم را به شما ابلاغ ميكنم و همانا براي شما خيرخواهي امينم. (اعراف، 68) آمر و ناهي بايد خيرخواه شخص نصيحت شونده باشد.

2. جدال احسن: خداوند متعال ميفرمايد: ادْعُ إِلَيَ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَـَدِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ...;(نحل، 125) با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن، و با آن به طريقي كه نيكوتر است، استدلال و مناظره نما...

حكمت به معناي دانش و منطق و استدلال، و موعظه نيكو، استفاده از عواطف انسانهاست، جدال احسن، در صورتي است كه حق، عدالت، امانت و صدق و راستي بر آن حكومت كند و از هرگونه جسارت، توهين، تحقير و... پرهيز شود.

3. صلابت در سخن: آمر و ناهي بايد در سخن خود قاطع باشد.

4. تطابق قول و فعل: قرآن كريم ميفرمايد: آيا مردم را به نيكي امر ميكنيد و خودتان را فراموش ميكنيد ]خود آن را ترك ميكنيد[... (بقره، 44) پس قول و فعل آمر و ناهي بايد مطابق هم باشد.

5. رهنمودهاي روانشناسي: روانشناسان، با استفاده از تجربه به نكاتي در زمينه هدايت و پرورش و چگونگي و راهبردهاي آن رسيدهاند كه آگاهي از آنها در پيشبرد تكريم شخصيت مخاطب مؤثر است. قبل از برخورد و نصيحت، ميتوان نكات مثبتي از اخلاق، درس، ورزش و... را از مخاطب به زبان آورد و وي را به خاطر آن، تمجيد كرد; آنگاه تذكر داد كه چنين شخصيتي (مثلاً در رتبه علمي و يا سطح ورزشي) شايسته نيست چنين كار ناپسندي را مرتكب شود و...(ر.ك: تفسير نمونه، آيةالله مكارم شيرازي و ديگران، ج 3، ص 35ـ48 و ج 4، ص 37، دارالكتب الاسلامية.)

از نظر اسلام، امر به معروف و نهي از منكر در انجام امور واجب و ترك محرمات بر همه مسلمانان ـ بر اساس شرايط و ضوابط آن ـ واجب است، و در انجام امور مستحب و ترك مكروهات، مستحب است.

ضمناً وجوب امر به معروف و نهي از منكر چهار شرط دارد:

1. شناخت معروف و منكر توسط آمر و ناهي

2. احتمال تأثير

3. عدم مفسدة جاني، عرضي و مالي براي آمر و ديگر مؤمنين

4. تصميم گناهكار بر اصرار بر گناه(ر.ك: رسائل توضيحالمسائل امام خميني، مسئله 2786 ـ 2825.)

در اينباره، مطالعه كتاب امر به معروف و نهي از منكر، اثر حجة الاسلام قرائتي بسيار مفيد است.